HOOFDDORP - Het eerste rapport van het RIVM over de acute gezondheidseffecten van de blootstelling aan ultrafijnstof werd in 2019 openbaar. Nu zijn de resultaten van een tweede onderzoek van het RIVM bekendgemaakt. Samen met het RIVM organiseerde de gemeente Haarlemmermeer een informatieavond over ultrafijnstof afkomstig van vliegtuigen.

Wat is ultrafijnstof?

Ultrafijnstof zijn zeer kleine deeltjes fijnstof in de lucht (kleiner dan 0,1 micrometer). Het komt vrij bij verbranding, bijvoorbeeld bij de uitstoot van verkeer, huishoudens en industrie. Ultrafijnstof is zo klein dat het lichaam het minder snel opruimt dan grotere deeltjes, zoals fijnstof. Daardoor blijft het langer in de longen achter na inademen. Ook kan het deeltje door de kleine omvang makkelijker via de longen in het bloed terechtkomen en zo andere organen bereiken. Ultrafijnstof is daardoor mogelijk schadelijker voor de gezondheid dan grotere deeltjes fijnstof.

Wethouder Jurgen Nobel in gesprek tijdens de informatiebijeenkomst over ultrafijnstof. Foto: gemeente Haarlemmermeer.

Eerste rapport

Het RIVM publiceerde in 2019 een eerste rapport over de acute gezondheidseffecten van de blootstelling aan ultrafijnstof rond Schiphol. Daaruit bleek dat bij tijdelijk hogere blootstelling aan ultrafijnstof bij kinderen een tijdelijke toename van dagelijkse luchtwegklachten en van medicijngebruik was gemeten. Bij gezonde volwassenen werd bij deze blootstelling kortdurende vermindering van de long- en hartfunctie gemeten. Gemiddeld genomen zijn deze kortdurende veranderingen klein en zullen ze voor velen niet tot directe gezondheidsklachten leiden. Voor mensen die hiervoor gevoelig zijn, bijvoorbeeld omdat ze astma of hartaandoeningen hebben, kunnen deze veranderingen groter zijn.

Recent onderzoek

Bij het recente onderzoek is gekeken naar de gezondheidseffecten op de langere termijn door ultrafijnstof van vliegverkeer. Het blijkt dat langdurige blootstelling hieraan mogelijk nadelige effecten kan hebben op het hart- en vaattelstel. Ook kan het effecten hebben voor het ongeboren kind.

Er zijn geen aanwijzingen dat het ook aandoeningen aan de luchtwegen kan veroorzaken. Wel kunnen bestaande aandoeningen door korte blootstelling tijdelijk verergeren. Voor effecten op het zenuwstelsel en de stofwisseling is nog onvoldoende bewijs. Er is niet genoeg wetenschappelijk bewijs dat blootstelling aan ultrafijnstof van vliegverkeer diabetes veroorzaakt. De resultaten van het onderzoek naar langetermijneffecten versterken eerdere conclusies van de Gezondheidsraad.

Meer onderzoeken

René van der Ent, onderzoeker bij het RIVM: “Wij begrijpen dat mensen de resultaten nog te weinig concreet vinden. Dit is een van de eerste grote onderzoeken. Er is nog veel onontgonnen gebied. De suggestie om een app te maken, waarbij je precies kan zien wanneer je in een bepaalde wijk beter even binnen kan blijven, is zeker een goede suggestie, maar dat is nog verre toekomst.”

Normen

Wethouder Jurgen Nobel wees erop dat de gemeente Haarlemmermeer graag normen zou willen, zodat er ook gehandhaafd kan worden. Danny Houthuijs, hoofdonderzoeker van het RIVM: ”Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. We moeten goed bestuderen wat we kunnen doen en wat de vervolgstappen kunnen zijn.”

“Dit is het eerste grote onderzoek”, zegt Jurgen Nobel. “Meer onderzoek naar de effecten van ultrafijnstof is nodig en daar zullen wij als Haarlemmermeer actief voor pleiten. Wellicht moeten we ook verder praten, in een groter verband. Ook over slaapverstoring, over CO2-reductie, geluidreductie. De luchthaven geeft ons economische groei en banen, maar we moeten ook goed blijven kijken naar de keerzijde.”